Formy działalności gospodarczej, czyli co jeśli nie JDG?

Jednoosobowa działalność gospodarcza jest jedną z najchętniej wybieranych form prowadzenia firmy w Polsce – głównie ze względu na proste zasady i niski próg wejścia. Warto jednak wiedzieć, że są też inne możliwości, czyli różne rodzaje spółek. Sprawdź, jakie formy działalności gospodarczej masz do wyboru oraz jakie są ich zalety i wady.

Czytaj dalej, a dowiesz się:

• Jakie są formy prawne prowadzenia działalności gospodarczej w Polsce?
• Czym charakteryzuje się jednoosobowa działalność gospodarcza?
• Co to jest spółka cywilna?
• Jakie są zalety i wady spółki z o.o.?
• Czym się różnią spółka akcyjna i prosta spółka akcyjna?
• Na czym polega spółka jawna?
• Dla jakich przedsiębiorców przeznaczona jest spółka partnerska?
• Kiedy wybrać spółkę komandytową?
• Czym jest spółka komandytowo-akcyjna?

Jak założyć firmę – formalności krok po kroku

Formy prawne działalności gospodarczej, czyli jak można prowadzić firmę w Polsce?

Wybór formy prawnej działalności gospodarczej to pierwszy krok, jaki musisz wykonać, jeżeli chcesz prowadzić swój biznes. Polscy przedsiębiorcy mają do dyspozycji:

• jednoosobową działalność gospodarczą – w skrócie JDG,

oraz różne rodzaje spółek:

• spółkę cywilną,
• spółki kapitałowe (w tym spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością, spółkę akcyjną i prostą spółkę akcyjną),
• spółki osobowe (w tym: spółkę jawną, spółkę partnerską, spółkę komandytową oraz spółkę komandytowo-akcyjną).

Omówimy teraz kolejno, czym charakteryzują się poszczególne formy działalności gospodarczej.

Jednoosobowa działalność gospodarcza – forma prawna doskonała dla małych biznesów

W Akademii Przedsiębiorcy, omawiając formalności związane z otwarciem i rozwijaniem własnej firmy, często piszemy właśnie o działalności jednoosobowej. Nie bez powodu – ta forma prowadzonej działalności gospodarczej należy do najchętniej wybieranych w Polsce. Według danych z KRS i CEIDG na początku roku 2022 w naszym kraju było zarejestrowanych 2,5 mln jednoosobowych działalności gospodarczych oraz 530 tys. spółek*.

JDG to forma prawna przeznaczona dla osób fizycznych, które chcą prowadzić działalność osobiście. Aby otworzyć firmę, wystarczy dokonać wpisu do Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej, czyli CEIDG. Rejestracja jest bardzo prosta, a całą procedurę można wykonać przez internet.

Do założenia jednoosobowej działalności gospodarczej nie jest wymagany kapitał początkowy, a przy przychodach nieprzekraczających równowartości 2 mln euro można się rozliczać w formie uproszczonej księgowości (księga przychodów i rozchodów lub ryczałt ewidencjonowany).

Do istotnych minusów formy prawnej, jaką jest jednoosobowa działalność gospodarcza, należy jednak fakt, że przedsiębiorca odpowiada całym swoim prywatnym majątkiem za zobowiązania firmy.

Sprawdź także: Formy opodatkowania przedsiębiorców – jaki rodzaj wybrać?

Spółka cywilna

Spółka cywilna to forma działalności gospodarczej, którą tworzą przedsiębiorcy prowadzący swoje firmy (osoby fizyczne, prawne lub mające zdolność prawną) i mający wspólny cel gospodarczy. Spółka cywilna nie ma osobowości prawnej – podmiotami prawnymi są wspólnicy zawierający umowę spółki. Ma to również znaczenie dla opodatkowania, któremu podlegają wspólnicy, a nie sama spółka.

Aby założyć spółkę cywilną, nie trzeba dysponować konkretnym kapitałem – w wypadku tej formy prowadzenia działalności gospodarczej można wnieść wkład pieniężny, materialny lub np. wiedzę czy świadczenie konkretnych usług. Utworzenie spółki cywilnej wiąże się natomiast z koniecznością zapłacenia podatku od czynności cywilnoprawnych.

Spółka cywilna należy do stosunkowo prostych form prowadzenia działalności gospodarczej. Wady? Podobnie jak w wypadku JDG jest to odpowiadanie za zobowiązania firmy całym swoim majątkiem osobistym – w tym wypadku wspólnicy robią to solidarnie.

Czytaj też: Działalność gospodarcza dla obywatela Ukrainy – jak otworzyć firmę lub przenieść biznes do Polski?

Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością (spółka z o.o.)

Ta forma działalności gospodarczej, w odróżnieniu od opisywanej powyżej spółki cywilnej, posiada swoją osobowość prawną. Jak założyć spółkę z o.o.? Aby to zrobić, należy spisać umowę w formie aktu notarialnego oraz dokonać wpisu do Krajowego Rejestru Sądowego. Jak widać, procedura jest nieco bardziej skomplikowana, a przy tym wiąże się z obowiązkiem poniesienia kosztów wpisu (500 zł opłata sądowa + 100 zł publikacja w Monitorze Sądowym i Gospodarczym).

Do utworzenia spółki z ograniczoną odpowiedzialnością niezbędne jest również wniesienie kapitału zakładowego w wysokości co najmniej 5000 zł, ale za tę cenę zyskuje się ograniczenie odpowiedzialności majątkowej wspólników właśnie do wysokości kapitału. Spółka z o.o. to podmiot, który jest zobowiązany do prowadzenia pełnej księgowości.

Spółka akcyjna (SA) i prosta spółka akcyjna (PSA)

Spółka akcyjna to forma prawna działalności gospodarczej przeznaczona raczej dla dużych firm, których celem jest wejście na giełdę, dlatego nie będziemy jej tu szczegółowo omawiać. Do jej utworzenia konieczny jest kapitał zakładowy w wysokości min. 100 000 zł. Spółkę akcyjną rejestruje się w KRS-ie, do jej działania wymagane jest ustanowienie zarządu i rady nadzorczej, a jej sprawozdania finansowe muszą być badane przez biegłego rewidenta.

Jeśli planujesz otwarcie małej firmy, zwróć natomiast uwagę na nową formę prawną, która w polskich przepisach pojawiła się w 2021 roku, a mianowicie na tzw. prostą spółkę akcyjną. Działa ona na podobnych zasadach co spółka akcyjna, jednak została powołana do życia z myślą o start-upach, więc wymagany kapitał wynosi tu nie 100 000 zł, a jedynie... 1 zł. Cechują ją też uproszczone procedury, możliwość rejestracji przez internet (w portalu S24), łatwiejsze dysponowanie środkami spółki oraz proste zasady likwidacji.

Spółka jawna

Spółka jawna należy do spółek prawa handlowego. W odróżnieniu od spółki cywilnej jest więc odrębnym podmiotem prawnym, a nie jedynie porozumieniem wspólników. Do jej utworzenia potrzeba minimum dwóch wspólników, zawarcia umowy na piśmie oraz dokonania rejestracji w KRS-ie.

W tej formie działalności gospodarczej wspólnicy odprowadzają podatek dochodowy indywidualnie, a firma może się rozliczać w ramach uproszczonej księgowości. Spółka jawna nie posiada kapitału zakładowego, ale każdy ze wspólników wnosi własny wkład – pieniężny lub niepieniężny. Wspólnicy odpowiadają również solidarnie całym własnym majątkiem, w razie gdyby majątek spółki okazał się niewystarczający do pokrycia roszczeń.

Spółka partnerska

Ta forma prowadzenia działalności gospodarczej jest zarezerwowana dla przedstawicieli wybranych wolnych zawodów (m.in. księgowych, prawników, doradców podatkowych, lekarzy, fizjoterapeutów, tłumaczy). Od spółki jawnej odróżnia ją m.in. to, że wspólnicy nie odpowiadają wzajemnie za szkody związane z wykonywaniem zawodu (choć nadal odpowiadają za zobowiązania spółki).

Podobnie jak w wypadku spółki jawnej do założenia tego rodzaju działalności gospodarczej wymagana jest umowa pisemna potwierdzona notarialnie oraz wpis do KRS-u. Podatek dochodowy wspólnicy opłacają indywidualnie, możliwe jest też rozliczenie w ramach księgowości uproszczonej.

Sprawdź także: Dotacje dla firm – skąd i jak je pozyskiwać?

Spółka komandytowa

Wśród form organizacyjno-prawnych działalności gospodarczej są też takie, w których wspólnicy odpowiadają majątkiem w różnym stopniu. Należy do nich właśnie spółka komandytowa. W umowie jej utworzenia określa się tzw. sumę komandytową, która jest górną granicą odpowiedzialności finansowej tzw. komandytariuszy (części wspólników). Jednocześnie na jednym ze wspólników (zwanym komplementariuszem) spoczywa odpowiedzialność do wysokości jego własnego majątku.

Taka forma działalności jest polecana głównie wtedy, gdy jeden z partnerów biznesowych chce angażować się w prowadzenie spółki, a drugi – jedynie wnosi wkład finansowy.

Spółka komandytowo-akcyjna

Ostatnią z dostępnych form prawnych prowadzenia działalności gospodarczej jest spółka komandytowo-akcyjna, która – jak sama nazwa wskazuje – łączy cechy spółki komandytowej z akcyjną. Na czym to polega? W tym wypadku ponownie wyróżnia się dwie grupy wspólników: komplementariuszy, którzy odpowiadają za zobowiązania firmy bez ograniczeń, oraz akcjonariuszy, których odpowiedzialność jest ograniczona.

Aby utworzyć spółkę w tej formie, założyciele podpisują statut (akt notarialny), wnoszą swoje wkłady, a akcjonariusze obejmują odpowiednią liczbę akcji spółki. Na koniec należy złożyć wniosek rejestracyjny w KRS-ie. Minimalny kapitał zakładowy wymagany do utworzenia spółki komandytowo-akcyjnej to 50 000 zł. W wypadku tej formy działalności gospodarczej konieczne jest prowadzenie pełnej księgowości.

Sprawdź także: Księgowość małej firmy – zlecić czy prowadzić samemu?

* Źródło: Polskie firmy 2021 – raport, Transparent Data: https://medium.com/blog-transparent-data/polskie-firmy-2021-raport-340fd0954163