Wyznaczanie celów – jak to robić skutecznie?
Wyznaczanie celów to coś, co robi każdy z nas. Gdy chcesz przeczytać w danym roku 100 książek motywacyjnych, rozpocząć własny biznes albo wprowadzić do istniejącej już firmy pewne usprawnienia, zawsze na początku ustalasz, co chcesz osiągnąć i do tego dążysz. Często zdarza się jednak, że na wyznaczeniu celu wszystko się kończy. To dlatego tak ważne jest zaplanowanie drogi do jego osiągnięcia. Na czym więc polega skuteczne wyznaczanie celów? Jaka jest istota planowania? Czy warto skorzystać z teorii wyznaczania celów, by więcej osiągać? Jakie są mierniki określające stopień realizacji celów? Przeczytaj poniższy artykuł, by dowiedzieć się więcej na ten temat!
Czytaj dalej, a dowiesz się:
- Czym jest teoria wyznaczania celów Locke’a?
- Jakie są metody wyznaczania celów?
- Istota i cel planowania – dlaczego to takie ważne?
- Jakie są mierniki wyznaczające stopień realizacji celu?
Przeczytaj również: Planowanie pracy – jak robić to dobrze?
Wyznaczanie celów – teoria Edwina A. Locke’a
Wyznaczanie celów, zarówno prywatnych, jak i zawodowych, jest istotnym elementem właściwego zarządzania czasem. Bez wyraźnego określenia, co chcesz osiągnąć, bardzo szybko tracisz efektywność i motywację do pracy. Teoria wyznaczania celów została stworzona przez amerykańskiego psychologa Edwina A. Locke’a. U jej podstaw leży założenie, że najważniejszym źródłem motywacji jest ustalenie celu, czyli tego, co chcesz osiągnąć w założonym czasie. Przy tym, aby cel rzeczywiście działał motywująco, powinien być:
- konkretny,
- realny do osiągnięcia,
- możliwy do przyjęcia dla obydwu stron (zarówno dla przełożonego, jak i dla pracownika, przy czym ten drugi powinien dzięki wspólnemu ustaleniu celu móc się mocno zaangażować w jego realizację),
- umiarkowanie trudny (cele trudne do osiągnięcia motywują bardziej niż łatwe, ale cele zbyt trudne działają demotywująco).
Większość ludzi wyznacza sobie jakieś cele. Niekoniecznie zawsze robimy to świadomie i konkretnie. Często to właśnie dlatego nie dochodzi do zrealizowania naszych planów. Zbyt ogólnie określony cel i brak harmonogramu dążenia do jego osiągnięcia w większości przypadków kończy się niepowodzeniem, o czym mogą świadczyć np. wszystkie porzucone już w pierwszym kwartale postanowienia noworoczne, które zazwyczaj są formułowane zbyt ogólnie i bez konkretnego planu.
Przeczytaj również: Ekonomia behawioralna a prezentowanie cen w ofercie
Wyznaczanie celów – jak robić to dobrze? Poznaj różne metody!
Aby zwiększyć swoje szanse na realizację celu, należy odpowiednio go wyznaczyć. Na czym to polega? Teoretycznie większość z nas wie, co chciałaby mieć lub osiągnąć, jednak wbrew pozorom wyznaczanie celów to trudna sztuka. Przynajmniej takich, które później rzeczywiście udaje się zrealizować. Jest tak z kilku powodów, m.in. :
- nie wiesz, co jest Twoim priorytetem lub w ich ustalaniu kierujesz się opinią innych,
- cele są zbyt złożone, trudne do osiągnięcia (jeśli taki jest, możesz rozbić je na części, które będziesz kolejno realizować),
- nie masz określonego terminu realizacji (dlatego musisz dać sobie konkretny czas na uzyskanie wyników, by nie przedłużać procesu w nieskończoność),
- cel nie został zapisany (ten prosty zabieg pomaga sformalizować postanowienie, że będziesz dążyć do danego celu w określonym czasie).
Istnieje kilka metod, które pomagają w wyznaczaniu celów tak, by były one konkretne i realne. Jedna z nich to metoda OKR (ang. Objectives and Key Results). W jej przypadku musisz wyznaczyć cel, jaki chcesz osiągnąć w danym czasie (wiele firm stosuje np. często terminy kwartalne) oraz określić kluczowy rezultat, który będzie stanowił dowód na to, że ów cel został osiągnięty.
Inną ciekawą techniką wyznaczania celów jest metoda słowa przewodniego. Polega ona na tym, że wybierasz jedno słowo, które będzie hasłem przyświecającym wszelkim Twoim działaniom w złożonym okresie (np. w ciągu kolejnego roku).
Jednak jednym z najczęściej wykorzystywanych sposobów jest wyznaczanie celu metodą SMART. Nazwa pochodzi od pierwszych liter angielskich przymiotników, które charakteryzują dobry cel, zaś samo słowo SMART oznacza „mądry”. Jeżeli Twój cel nie ma którejś z cech SMART, najpewniej powinieneś wyznaczyć go raz jeszcze.
Przeczytaj również: Jak przetestować pomysł na biznes?
Po co planować? Istota i cele planowania
Kiedy już wyznaczysz swój cel, kolejnym krokiem powinno być dokładne rozpisanie działań, dzięki którym będziesz dążyć do jego osiągnięcia. Żaden, nawet najlepiej sformułowany cel, nie zostanie zrealizowany, jeżeli nie ułożysz planu i nie będziesz się go trzymać. Dobre planowanie to kluczowy element efektywnego zarządzania czasem, ponieważ to ono pozwala ustalić priorytety, kolejność wykonywania zadań, nieprzekraczalne terminy itd. Dyscyplina, szczególnie w przypadku trudnych do osiągnięcia celów, jest konieczna i przynosi znacznie lepsze efekty niż spontaniczne działania. Dobry plan, który pozwoli Ci zorganizować czas w sposób optymalny, powinien być:
- ułożony tak, by rzeczywiście dało się według niego działać (pamiętaj o przerwach, ewentualnych opóźnieniach i o innych obowiązkach np. rodzinnych – rozplanuj więc nie 100 proc, lecz maksymalnie 60 proc. całego swojego czasu),
- wyraźny i mieć określoną strukturę (zadania, podpunkty itd. z określonymi terminami realizacji),
- zapisany i trzymany pod ręką, w miejscu, gdzie często zaglądasz,
- nieprzytłaczający (nie bierz na siebie zbyt dużo, ponieważ na dłuższą metę działa to demotywująco).
Ważnym etapem jest także moment, gdy musisz sprawdzić, czy udało Ci się rzeczywiście osiągnąć wyznaczone cele. Zgodnie z metodą SMART cel powinien być mierzalny, a więc pod koniec całego procesu należy sprawdzić, czy Twoje działania przyniosły zakładany efekt.
Mierniki określające stopień realizacji celu
Jakie mogą być mierniki określające stopień realizacji celu? To zależy przede wszystkim od tego, jak go sformułowałeś. Mierniki pozwalające ocenić rezultaty Twojej pracy to tak naprawdę fakty i zjawiska, które stanowią potwierdzenie lub zaprzeczenie tego, że cel został osiągnięty.
Przykładowo, jeżeli zakładasz, że w danym roku w Twojej firmie uda się osiągnąć przychód o danej wysokości i kwota wynosi tyle, ile chciałeś lub więcej, oznacza to bez wątpienia, że udało Ci się zrealizować cel. Jeżeli zaś roczny przychód wynosi mniej niż założona przez Ciebie suma, cel nie został osiągnięty. W takim przypadku konieczne jest wykonanie analizy w celu znalezienia przyczyny niepowodzenia. Bez tego nie będzie możliwe osiągnięcie podobnego celu przy następnej próbie, np. w kolejnym roku.
Przeczytaj również: Analiza SWOT – przykład prostej metody badania potencjału idei
