Unijna dyrektywa Omnibus – kiedy musisz zmienić coś w swojej działalności?

Dyrektywa Omnibus powstała, aby zwiększyć bezpieczeństwo konsumentów robiących zakupy podczas akcji promocyjnych. Nakłada na sprzedawców obowiązek udowodnienia, że cena promocyjna jest faktycznie niższa niż zwykle. Ma to na celu ukrócenie nieuczciwych praktyk sztucznego pompowania cen, aby później obniżyć je do regularnego poziomu. I choć nie wszyscy sprzedawcy oszukują swoich klientów, to wszyscy muszą zastosować się do postanowień dyrektywy Omnibus. Przeczytaj, jak to zrobić.

O czym przeczytasz w artykule:

• Od kiedy obowiązuje dyrektywa Omnibus?
• Co dokładnie zmienia ta dyrektywa?
• Dlaczego powstała?
• Kogo dotyczy dyrektywa Omnibus?
• Jakie są kary za jej nieprzestrzeganie? 

Czytaj też: Jakie działania CSR może podjąć lokalna firma? Dowiedz się, czym jest społeczna odpowiedzialność biznesu, i zrób coś dobrego dla innych!

Dyrektywa Omnibus – od kiedy obowiązuje?

Dyrektywa Omnibus została uchwalona przez Unię Europejską 27 listopada 2019 roku. Państwa członkowskie miały czas na dostosowanie się do jej postanowień do 28 maja 2022 roku, ale nie wszystkim się to udało. Kiedy na arenie europejskiej już 20 krajów wprowadziło ją w życie – czyli w lipcu 2022 roku – w Polsce była dopiero procedowana w sejmie. Ostatecznie zatwierdzająca dyrektywę Omnibus ustawa została podpisana przez prezydenta 9 grudnia 2022 roku, z datą wejścia w życie 1 stycznia 2023 roku.

Dotąd informacje, które sprzedawca miał obowiązek udostępniać, normalizowała dyrektywa 98/6/WE. To dzięki niej na sklepowych metkach widniała cena za jednostkę miary produktu (litr/kilogram/metr itd.), co dawało pogląd na stosunek ceny do ilości. W dobie agresywnych polityk sprzedażowych okazało się to jednak za mało.

Jakie obowiązki nakłada unijna dyrektywa Omnibus?

Ogólnie rzecz biorąc, dyrektywa Omnibus nakłada na sprzedawców obowiązek precyzyjniejszego niż dotychczas informowania konsumentów o zmianie cen. Aktualizuje ona dotychczas obowiązującą dyrektywę 98/6/WE o nakaz podawania nie tylko ceny za jednostkę miary, lecz także – w przypadku towarów przecenionych – najniższej ceny tego towaru w ciągu 30 dni przed promocją. Wiąże się to z obowiązkiem przygotowania nowych metek w sklepach i na produktach, gdzie obok ceny regularnej, ceny obniżonej, informacji o promocji (czasem także o jej wysokości, np. „taniej o 10%”) i – jeżeli dotyczy to danego produktu – ceny za jednostkę miary musi znaleźć się informacja o najniższej cenie z ostatniego czasu. Z obowiązku tego zwolnione są towary o krótkiej dacie przydatności oraz tzw. nowości.

Ponadto dyrektywa Omnibus wymusza zmiany w reklamach przecenionych produktów. Na billboardach czy w spotach również muszą pojawić się informacje dające klientowi pogląd na to, czy faktycznie może zakupić towar okazyjnie. Jest to problematyczne choćby w przypadku reklam radiowych, kiedy lektor musi przeczytać długą formułkę z cenami. Postanowienia dyrektywy Omnibus przyczyniają się jednak do zwiększania świadomości konsumenckiej i dokonywania odpowiedzialnych zakupów.

Czytaj też: Rabaty – za i przeciw

Omnibus – dyrektywa przeciwko fałszywym promocjom

Dyrektywa Omnibus w Polsce ma ten sam cel co na terenie całej Unii – ograniczenie nieuczciwych praktyk i fałszywych promocji. Są one szczególnie widoczne podczas jesiennozimowych tzw. szczytów zakupowych: Black Friday i zakupów przedświątecznych. Sprzedawcy (zarówno sieciowi, jak i indywidualni) przed okresem promocyjnym krótkotrwale podnosili ceny swoich produktów, aby w odpowiednim czasie je obniżyć do poprzedniego pułapu i stosować slogany informujące o wielkiej obniżce. Niektórzy ogłaszali nawet promocje, których w rzeczywistości… nie było.

Dyrektywa Omnibus ma przeciwdziałać również innym formom dezinformacji w sieci. Dlatego zabrania się przedsiębiorcom usuwania negatywnych opinii o produkcie oraz komentarzy niezadowolonych użytkowników. Na sprzedawców został także nałożony obowiązek dbania o to, by recenzje na ich stronach internetowych były wystawiane przez prawdziwych konsumentów, a nie internetowe boty. Informacje o cenie i jakości produktu powinny być jawne, a klient powinien móc na ich podstawie dokonać świadomej decyzji, czy chce dany produkt nabyć.

Omnibus dyrektywa – kogo dotyczy?

Nowe prawo regulujące informowanie o zmianie cen dotyczy sprzedawców, niezależnie od tego, czy działają w środowisku „tradycyjnym”, online, prowadzą telesprzedaż, czy też sprzedają swoje produkty poprzez katalogi wysyłkowe.

To prosta, acz ważna informacja, z której wynikają cztery kolejne:

1. O zmianie cen nie muszą informować usługodawcy, zatem prawo nie zagwarantuje, że promocja np. u fryzjera jest faktycznie okazją na tańsze cięcie włosów.
    
2. Do monitorowania prawdziwości cen nie są też zobligowane platformy sprzedażowe, ponieważ ich właściciele udostępniają tylko miejsce do dokonywania zakupów, a sami niczego nie sprzedają.
    
3. Do podawania najniższej ceny z okresu 30 dni poprzedzających promocję zobowiązane są za to internetowe serwisy umożliwiające porównanie cen tego samego produktu w różnych miejscach w sieci, tzw. agregatory ofert. Zostały włączone do podmiotów objętych koniecznością realizacji postanowień dyrektywy Omnibus, ponieważ często oferują zakupy w serwisie bez konieczności przechodzenia do danego sklepu internetowego, który realizuje dalszy proces sprzedaży.
    
4. Dyrektywa Omnibus obowiązuje wszystkich przedsiębiorców chcących sprzedawać swoje towary na terenie Unii Europejskiej, nawet jeśli siedziba przedsiębiorstwa nie znajduje się na terenie Unii. A zatem dotyczy tak samo sprzedawców ze Stanów Zjednoczonych, jak i np. z Azji.

Czytaj też: Regulamin sklepu internetowego i inne obowiązki – co musisz wiedzieć jako sprzedawca? 

Dyrektywa Omnibus w Polsce – jakie kary za nieprzestrzeganie?

Jeśli sprzedawca nie zastosuje się do postanowień dyrektywy Omnibus, musi liczyć się z kontrolą inspektora Inspekcji Handlowej z danego województwa. Może mu zostać zasądzona kara w wysokości nawet 20 tysięcy złotych! Jeśli postanowi zostać recydywistą stale ignorującym postanowienia nowego prawa, może otrzymać kolejną karę – 40 tysięcy złotych.

Dyrektywa Omnibus może na pierwszy rzut oka wydawać się wytworem dokuczliwej papierologii. Trzeba jednak pamiętać, że nie powstała bez powodu – w czasach wciąż nakręcającej się konsumpcji i zalewu reklam klient bywa bezbronny i może łatwo zostać zmanipulowany. Dlatego Unia Europejska wprowadza rozwiązania systemowe, które mają chronić konsumentów. Świadome, odpowiedzialne zakupy to przyszłość nas wszystkich.

Czytaj także: Marka zaangażowana w problemy społeczne. Jak robić to z klasą?