Rozdzielność majątkowa – co to jest, jak ją przeprowadzić, jakie są jej skutki?

Co do zasady osoby wchodzące w związek małżeński rozpoczynają prowadzenie wspólnoty majątkowej. Oznacza to m.in. że wszystkie dobra, w jakich posiadanie wejdą w trakcie trwania małżeństwa, będą wspólne. Na pewnym etapie trwania małżeństwa – lub jeszcze przed jego zawarciem – obie strony mogą zdecydować się jednak na rozdzielność majątkową. Kto i w jakich sytuacjach może o nią wystąpić? Czy to prawo należy tylko i wyłącznie do małżonków? Jakich procedur należy dopełnić, by sąd pozytywnie rozpatrzył wniosek o rozdzielność majątkową? Jakie są tego skutki?

Czytaj dalej, a dowiesz się:

• Co to jest rozdzielność majątkowa i jakie są jej rodzaje?
• W jakich sytuacjach rozdzielność majątkowa może zostać ustanowiona?
• Jakie są skutki rozdzielności majątkowej?
• Jak przeprowadzić rozdzielność majątkową i ile to kosztuje?

Zobacz też: Budżet rodzinny – jak sprawnie nim zarządzać?

Rozdzielność majątkowa – co to jest?

Zazwyczaj osoby, które wstępują w związek małżeński, rozpoczynają również prowadzenie wspólnoty majątkowej. Oznacza to m.in., że dzielą się dochodami, wspólnie podejmują decyzje o przeznaczaniu środków na dane cele i razem ponoszą odpowiedzialność za zobowiązania finansowe, np. zaciągnięte kredyty czy pożyczki.

Zdarzają się jednak sytuacje, gdy małżonkowie z różnych powodów chcą lub muszą podjąć decyzję o wprowadzeniu rozdzielności majątkowej. Skutki to przede wszystkim rozdzielenie majątku (niekoniecznie po równo) pomiędzy dwie osoby, z których każda zyskuje wyłączne prawo do części, która jej przypada. Przy tym rozdzielność majątkowa może przybrać dwie formy:

• dobrowolną – gdy małżonkowie wspólnie podejmują decyzję o tym, że chcą rozdzielić swój majątek i podpisują stosowną umowę w obecności notariusza,
• przymusową – gdy o rozdzielność majątkową ubiega się tylko jedno z małżonków (muszą zostać spełnione określone przesłanki, a decyzję podejmuje sąd rejonowy).

O ustanowienie rozdzielności majątkowej po ślubie bez podania przyczyny mogą ubiegać się w dowolnym momencie obydwoje partnerzy. By uzyskać orzeczenie sądu rejonowego, należy wskazać ważne powody do podjęcia takiego kroku. Wśród najczęściej wskazywanych są m.in.:

• trwonienie majątku przez jedno z małżonków,
• zaciąganie długów,
• alkoholizm,
• uchylanie się małżonka od pomnażania majątku,
• spory o dostęp do składników majątku, np. o prawo do korzystania z samochodu,
• stosowanie przemocy finansowej.

Rozdzielność majątkowa jest również orzekana przez sąd wskutek:

• orzeczenia o separacji,
• orzeczenia rozwodu,
• ubezwłasnowolnienia męża lub żony,
• ogłoszenia upadłości konsumenckiej przez jedno z małżonków.

Co istotne, nie tylko małżonkowie mogą podjąć starania o ustanowienie rozdzielności majątkowej. W szczególnych przypadkach może o to również ubiegać się wierzyciel jednego z nich, o ile przedstawi sądowi argumenty świadczące o tym, że spłata zaciągniętego długu tego wymaga.

Czytaj też: Alerty BIK - opinie i zasady działania

Rozdzielność majątkowa – kiedy jest możliwa?

Jak już zostało wspomniane, rozdzielność majątkowa może zostać ustanowiona zarówno:

• po rozwodzie (automatycznie),
• w trakcie trwania rozwodu (w okresie separacji),
• przed ślubem,
• w trakcie trwania małżeństwa.

Rozdzielność majątkowa przed ślubem to umowa, którą mogą podpisać narzeczeni w celu jednoznacznego rozdzielenia ich przyszłych dorobków i zachowania autonomii w sprawach finansowych. Jeżeli tego nie zrobią, zaraz po ślubie rozpoczyna się pomiędzy nimi relacja określana przez prawo jako małżeński ustrój majątkowy. Jeżeli z jakichś powodów zechcą ją zerwać, ale nie mają planów zakończenia małżeństwa, wyjściem z sytuacji jest rozdzielność majątkowa po ślubie.

W chwili, gdy małżeństwo przestaje istnieć, a więc dochodzi do uprawomocnienia wyroku sądowego o rozwodzie, automatycznie faktem staje się rozdzielność majątkowa takiej pary (o ile chodzi o rozwód bez orzeczenia o winie). Jednak jest również możliwa rozdzielność majątkowa przed rozwodem – w trakcie trwania procedur z nim związanych możesz wystąpić o ustanowienie rozdzielności z różnych przyczyn, np. trudności, jakie stawia przed Tobą małżonek w dostępie do wspólnych dóbr.

Rozdzielność majątkowa – skutki prawne takiego rozwiązania

Podstawowym skutkiem ustanowienia rozdzielności jest zniesienie wspólnoty majątkowej. Co za tym idzie, każde z małżonków dysponuje swoją częścią majątku i nie ma obowiązku dzielenia się nią z drugą stroną. Nie budują żadnego wspólnego dorobku. Mogą też bez porozumienia z mężem lub żoną podejmować różnego rodzaju decyzje związane z finansami, np. zaciągać długi czy kupować wartościowe przedmioty – chociaż wierzyciel musi być poinformowany o istnieniu intercyzy lub rozdzielności – a w razie zajęcia części dorobku jednej osoby przez komornika, drugiej nie będzie nic grozić.

Warto wiedzieć, że choć rozdzielność majątkowa zmienia istotnie relacje finansowe pomiędzy małżonkami, to nie znosi wzajemnego obowiązku alimentacyjnego oraz praw do dziedziczenia (choć odbywa się ono na nieco innych zasadach).

Ustanowienie rozdzielności majątkowej nie oznacza natomiast, że para nie może wspólnie zaciągnąć kredytu. Inne będą jednak zasady, na jakich bank będzie rozpatrywał kwestię zdolności kredytowej (osobno), i to w gestii małżonków pozostanie kwestia tego, jaką część raty będzie uiszczało każde z nich (nie musi to być równy podział). Jeśli jeden z dłużników na pewnym etapie przestanie spłacać zobowiązanie, to drugi nie zostanie pociągnięty do odpowiedzialności.

Zobacz także: Jak załatać finansowe dziury w budżecie domowym?

Rozdzielność majątkowa – koszt i przebieg procesu

Jeżeli wraz z małżonkiem lub małżonką chcesz wspólnie przeprowadzić rozdzielność majątkową, procedury są proste. Musicie wybrać notariusza, w którego obecności podpiszecie wcześniej przygotowaną umowę. Konieczne będzie przygotowanie zestawu dokumentów:

• dowody tożsamości obydwojga małżonków,
• odpis aktu zawarcia małżeństwa,
• wycenę majątku.

Notariusz pobiera standardową opłatę za przeprowadzenie rozdzielności majątkowej w wysokości około 600 zł. Jednak na tej kwocie kończą się wydatki tylko i wyłącznie w przypadku par, które podpisują tego typu umowę przed ślubem. Dodatkowe koszty pojawiają się w przypadku trwających już małżeństw i im większy majątek udało im się wspólnie zgromadzić, tym jest drożej.

\

Jeżeli jesteś w sytuacji, gdy chcesz ubiegać się o rozdzielność majątkową bez zgody małżonka lub małżonki w sądzie, musisz złożyć odpowiednio sformułowany pozew i pamiętać o konieczności poniesienia kosztów sądowych. Opłata wynosi 200 zł i można zostać z niej zwolnionym tylko z powodu potwierdzonej trudnej sytuacji finansowej.

Do wniosku musisz dołączyć zestaw dokumentów:

• odpis zawarcia aktu małżeństwa,
• odpis pozwu z własnoręcznym podpisem,
• potwierdzenie uiszczenia opłaty sądowej (np. potwierdzenie dokonania przelewu),
• ewentualne oświadczenie o stanie majątkowym i wysokości zarobków (gdy ubiegasz się o zwolnienie z kosztów sądowych).

Przeczytaj również: Jak nie kłócić się o pieniądze w związku – co powinniście ustalić przed wspólnym życiem?