Piramida finansowa – jak działa, czyli jak nie stracić oszczędności życia?

Piramida finansowa to swego rodzaju fenomen – wszyscy wiedzą, że to oszustwo, mimo to wciąż powstają nowe i nabierają się na nie osoby z różnych grup społecznych. To tzw. schemat Ponziego – który bazuje na ogromnej ludzkiej słabości: chęci wzbogacenia się w szybkim tempie, przy niewielkim nakładzie pracy. Twórcy piramid finansowych obiecują inwestorom ponadprzeciętne zyski, których ci nigdy nie zobaczą. W jaki sposób rozpoznać takie podmioty? Jak działa piramida finansowa, co to jest i czym się różni od MLM? Przeczytaj artykuł, by się tego dowiedzieć!

Czytaj dalej, a dowiesz się:

• Co to jest piramida finansowa?
• Jak wygląda schemat piramidy finansowej Ponziego?
• Jak działa piramida finansowa?
• MLM a piramida finansowa – czy są tym samym?
• Jak rozpoznać piramidę finansową i nie dać się oszukać?

Zobacz także: Jak zaoszczędzić 20% swojej wypłaty każdego miesiąca?

Co to piramida finansowa i jak działa?

Piramida finansowa tworzy schemat, według którego każdy jej uczestnik zarabia dzięki wpłatom kolejnych uczestników, zajmujących niższe miejsca w strukturze. Na samym szczycie znajduje się twórca piramidy, który gromadzi największe kwoty.

Piramidy finansowe w Polsce kuszą potencjalnych inwestorów obietnicami ponadprzeciętnych zysków z transakcji, do których w rzeczywistości zazwyczaj nie dochodzi lub które okazują się nieefektywne. Ci, którzy otrzymują obiecane zyski, nie zdają sobie sprawy, że pieniądze pochodzą z wpłat innych uczestników piramidy, a nie z rzekomej inwestycji.

Piramidy finansowe w Polsce – nazwa i schemat Ponziego

Nazwa „piramida finansowa” wzięła się od tego, że kształt piramidy idealnie odzwierciedla działanie struktury zysku. Na szczycie znajduje się jej twórca – jego zysk jest uzależniony od osób, które znajdują się na niższych poziomach. Ci poniżej mają za zadanie pozyskać do piramidy kolejnych ludzi, którzy będą zapewniali zysk im oraz tym, którzy znajdują się wyżej. Piramida finansowa teoretycznie nie ma końca, ponieważ zawsze ktoś z ostatniego poziomu będzie musiał pozyskać osoby, by stworzyć grupę, która będzie zarabiała na jego zysk itd. W związku z tym nieunikniony jest upadek takiej piramidy – ostatecznie zabrakłoby ludzi na Ziemi, by tworzyć kolejne poziomy.

Inna nazwa piramidy finansowej to schemat Ponziego. Wzięła się od nazwiska Charlesa Ponziego, który stworzył pierwszą piramidę na tak dużą skalę, że usłyszał o niej cały świat. Ponzi był włoskim emigrantem, który przybył do USA w 1903 roku. Miał nadzieję na spełnienie amerykańskiego snu, jednak czas mijał, a jemu nie udawało się zbyt wiele zarobić. Postanowił więc wyjechać do Kanady, gdzie znalazł zatrudnienie w banku Zarossiego. Okazało się, że była to piramida finansowa, która wkrótce się zawaliła, a jej twórca uciekł do Meksyku. To, co zaobserwował Ponzi, dało początek jego własnemu pomysłowi na wzbogacenie się kosztem innych. Tuż po I wojnie światowej pojawiła się przed nim długo wyczekiwana okazja.

Czytaj również: Co to jest SKOK i czym się różni od banku?

Ponzi bardzo szybko zaczął pozyskiwać inwestorów, którzy mieli za zadanie nie tylko wyłożyć pieniądze, lecz także poszukiwać kolejnych, którzy to zrobią – i w ten sposób stworzył swoją własną piramidę finansową. Kusił przede wszystkim możliwością uzyskania ogromnego zwrotu z inwestycji, który miał sięgać aż 50 proc. i być wypłacany co 45 dni. Rzecz jasna, nie działało to w taki sposób, a kiedy u Ponziego pojawiali się zaniepokojeni inwestorzy, ten spłacał ich pieniędzmi pozyskanymi najpierw z kredytów bankowych, a później od inwestorów znajdujących się na kolejnych poziomach piramidy. Po pół roku działalności piramida finansowa Ponziego runęła. Mimo upływu czasu i faktu, że każdą kolejną tego typu inicjatywę spotyka taki sam los – wciąż pojawiają się następcy Ponziego, na których obietnice gigantycznych i łatwych zysków nabiera się zaskakująco wielu ludzi.

Jak działa piramida finansowa?

Bardzo często twórcy piramid finansowych celowo przedstawiają klientom fałszywe informacje na temat prowadzonej działalności lub nie udzielają ich wcale. Aby pozyskać nowych inwestorów, przygotowują przekaz na potrzeby konkretnej grupy odbiorców, która wydaje się najbardziej podatna na opracowane mechanizmy marketingowe. Charakterystycznymi metodami na pozyskiwanie środków są m.in. obietnice atrakcyjnych premii i bonusów, dołączenie do struktury lub wprowadzenie nowego członka czy możliwość zaciągnięcia pożyczek, których nie trzeba zwracać i które nie są oprocentowane.

Zobacz też: Motywacja do oszczędzania – jak ją znaleźć?

Aby zmniejszyć ryzyko wykrycia nielegalnych działań i zwiększyć szanse na pozyskanie inwestorów, twórcy piramid finansowych stosują również inne sztuczki, np.:

• prezentują przekłamane dane dotyczące zysków,
• prowadzą działalność gospodarczą, która pomaga ukrywać ich prawdziwe cele,
• wykorzystują wizerunki osób znanych (często bez ich wiedzy), by przedstawić swój produkt jako szczególnie atrakcyjny,
• pozwalają zarobić inwestorom znajdującym się na szczycie piramidy, by ci zachwalali inwestycję i w ten sposób zachęcali kolejne osoby do wyłożenia pieniędzy.

Piramida finansowa, MLM – czym się różnią?

Zdarza się, że piramida finansowa bywa mylona z MLM (multi level marketing – marketing wielopoziomowy, zwany też sieciowym). Warto jednak wiedzieć, że marketing wielopoziomowy jest legalnym rodzajem działalności. W jego ramach założyciel podmiotu sprzedaje towary lub usługi kolejnym uczestnikom, którzy jednocześnie nabywają prawo do ich odsprzedania, za co mają otrzymać prowizję lub odsetki. Im więcej sprzedadzą, tym więcej zarobią – dlatego najbardziej opłacalne jest dla nich pozyskiwanie następnych osób do struktury, które będą rozprowadzały towary lub usługi w kolejnych kręgach itd. Zysk jest więc związany z samą sprzedażą, nie z liczbą uczestników struktury.

Czytaj także: Największe cyberzagrożenia – jak ich unikać?

Podmiot działający na zasadzie MLM w Polsce musi zgodnie z ustawą spełniać dwa warunki:

• zysk ma być osiągany ze sprzedaży towarów lub usług, których ceny nie są rażąco odmienne od stawek rynkowych,
• uczestnik może zrezygnować z działalności i ma prawo odsprzedać właścicielowi zakupione wcześniej towary za przynajmniej 90 proc. wysokości ich pierwotnej ceny.

Różnica pomiędzy MLM a piramidą finansową jest więc taka, że w przypadku podmiotów działających na zasadzie marketingu sieciowego każdy uczestnik zarabia dzięki własnej sprzedaży oraz sprzedaży prowadzonej przez osoby, które dzięki niemu dołączyły do łańcucha. W piramidzie finansowej zaś zysk otrzymywany jest ze środków zainwestowanych przez kolejnych uczestników, którzy znajdują się niżej w strukturze.

Piramida biznesowa – jak ją rozpoznać i nie dać się oszukać?

Zanim postanowisz zainwestować oszczędności swojego życia w cokolwiek, przeanalizuj dokładnie informacje na temat interesującej Cię instytucji. Zwróć uwagę na to, czy nie przejawia którejś z charakterystycznych cech schematu piramidy finansowej. Należą do nich m.in.:

• obietnica bardzo dużego zwrotu z inwestycji – niewspółmiernego do aktualnej sytuacji na rynku,
• brak możliwości zweryfikowania informacji na temat podmiotu oferującego inwestycję (dane, które są powszechnie dostępne, m.in. adres siedziby firmy, numery KRS, NIP i REGON, zezwolenie na prowadzenie działalności wydane przez KNF itd.),
• podejrzane chwyty marketingowe, np. wykorzystywanie do reklamy wizerunku celebrytów (bardzo często niezgodne z prawem), fałszywe opinie klientów, opis reklamowy, który informuje przede wszystkim o samym podmiocie, a niewiele mówi o oferowanym produkcie,
• brak konieczności weryfikacji danych osobowych oraz brak informacji o ich ochronie,
• niejasny opis dotyczący mechanizmu działania inwestycji.

Zobacz również: Cyberataki – jak się przed nimi chronić?

Przeczytaj również: 5 najczęstszych błędów finansowych. Jak ich unikać?