Jak płatności bezgotówkowe zmieniły nasze życie?

Płatności bezgotówkowe w Polsce mają całkiem długą tradycję – nawet jeżeli weźmiemy pod uwagę, że za taki rodzaj transakcji uznaje się choćby operowanie czekami. Jeśli skupimy się natomiast na nowoczesnych formach płatności bezgotówkowych – a więc tych, które odbywają się w świecie wirtualnym – to w naszym kraju ich rozkwit możemy połączyć ze zmianami, które rozpoczęły się po1989 r. Choć początkowo Polacy nie podchodzili zbyt ufnie do tego typu rozwiązań, dziś większość z nas nie potrafi sobie wyobrazić dnia bez możliwości skorzystania z jednej z wielu opcji płatności bezgotówkowych. A wszystko wskazuje na to, że płatności bezgotówkowych będzie w naszym życiu coraz więcej, zaś gotówki coraz mniej.

Czytaj dalej, a dowiesz się:

• Czym są płatności bezgotówkowe i jakie rodzaje takich płatności wyróżniamy?
• Jak wyglądała historia płatności bezgotówkowych w Polsce?
• Z jakich płatności bezgotówkowych najchętniej korzystają Polacy i jak zmieniły one ich zwyczaje?
• W jaki sposób płatności bezgotówkowe wpływają na rodzimą gospodarkę?

Zobacz też: Reklamacja transakcji bezgotówkowej: zwrot pieniędzy na kartę lub konto

Płatności bezgotówkowe – jakie są ich rodzaje?

Płatności bezgotówkowe to rodzaj transakcji pieniężnych, w których nie używa się gotówki – każdy etap rozliczenia odbywa się pomiędzy kontami bankowymi. Za jedną z form płatności tego typu – dziś już rzadko używaną – można uznać czeki, które w Polsce funkcjonują od 1936 r. Zazwyczaj jednak, gdy mówimy o transakcjach bezgotówkowych, mamy na myśli bardziej nowoczesne formy płatności, w których posługujemy się zapisami elektronicznymi, nie zaś gotówką.

Historia i znaczenie płatności bezgotówkowych w Polsce

Pierwsza na świecie karta płatnicza została wydana przez jeden z amerykańskich banków w latach 40. XX wieku. W Polsce na pojawienie się podobnych produktów trzeba było poczekać około 20 lat. W latach 60. ubiegłego wieku w naszym kraju można było zetknąć się z kartą płatniczą, jednak była to naprawdę rzadkość. Wystawiały je banki zagraniczne, przez co trudno było znaleźć możliwość skorzystania z nich w okresie PRL-u.

Zobacz również: Bank w telefonie – dlaczego warto korzystać z tej opcji?

Przełom lat 80. i 90. XX wieku oznaczał również początek przemian bankowości w Polsce oraz rozwój płatności bezgotówkowych. W latach 90. banki prześcigały się w rozszerzaniu swoich ofert o coraz to nowsze produkty, w tym karty płatnicze. Z biegiem lat pojawiały się kolejne, bardziej zaawansowane technologicznie rozwiązania, z których Polacy chętnie zaczęli korzystać. Wskazywały na to przeprowadzane rokrocznie badania na temat popularności bezgotówkowych form płatności wśród obywateli.

Jednak dopiero rok 2020 i wybuch pandemii koronawirusa ostatecznie potwierdziły to, co od dawna przepowiadano – transakcje bezgotówkowe zdominowały rynek płatności w naszym kraju. Tylko w 2020 r. w Polsce dokonano nieco ponad 6 mld transakcji przy użyciu kart płatniczych. Z danych NBP wynika natomiast, że w pierwszym kwartale 2021 r. liczba kart płatniczych wydanych w Polsce przekroczyła 44 mln.

Czytaj też: Zasady bezpiecznego korzystania z internetu – poznaj kilka z nich!

Czy nasz kraj zmierza w kierunku obranym przez Szwecję, czyli kraj, w którym obieg gotówki to zaledwie 1 proc. PKB, a aż 90 proc. wszystkich dokonywanych tam płatności za zakupy odbywa się w sposób bezgotówkowy? Czas pokaże. Przywiązanie polskich konsumentów do gotówki jest mimo wszystko wciąż duże.

Jak płatności bezgotówkowe zmieniły nasze życie?

Badania z ostatnich lat pokazują, że Polacy coraz rzadziej posługują się gotówką. Nie oznacza to jednak, że za moment zniknie ona z obiegu. Z pewnością można jednak stwierdzić, że pojawienie się oraz rozwój bezgotówkowych metod płatności zdecydowanie zmieniły wiele naszych zachowań i przyzwyczajeń płatniczych.

Co przemawia na korzyść płatności bezgotówkowych? Dla klienta banku są to przede wszystkim:

• wygoda – płatności bezgotówkowe są szybkie i łatwe,
• bezpieczeństwo – płatności bezgotówkowe są zabezpieczone na wiele sposobów, m.in.:
• kody PIN,
• możliwość ustawienia limitu,
• możliwość zastrzeżenia karty,
• silnie uwierzytelnione transakcje,
• powiadomienia o zmianach na koncie wysyłane na telefon,
• niższe koszty – np. przelewy zlecane w aplikacji bankowej są darmowe, natomiast zlecenie w oddziale banku często wiąże się z dodatkowymi kosztami.

Zobacz również: Historia rachunku bankowego – jak może Ci pomóc w kontrolowaniu wydatków?

Zalety płatności bezgotówkowych stają się jeszcze bardziej widoczne, kiedy korzystamy z możliwości, jakie dają transakcje zbliżeniowe. W ich przypadku nie ma konieczności przesuwania karty wzdłuż czytnika na terminalu, wkładania karty, a także podawania PIN-u (przy transakcjach do 100 zł). Jest to możliwe dzięki zastosowaniu w terminalach technologii NFC. Dla klienta to większa wygoda, szybkość i brak konieczności dotykania terminali. Płatności zbliżeniowe sprzyjają również skracaniu kolejek w sklepach oraz zapewniają poczucie bezpieczeństwa kupującym.

Według danych z 2018 r. płatności zbliżeniowe stanowiły aż 85 proc. wszystkich płatności dokonywanych przy użyciu kart w Polsce*. Ten poziom wzrósł po wybuchu pandemii, kiedy to zalecano obywatelom korzystanie z tego rodzaju rozwiązań, a także zwiększono limit płatności zbliżeniowej bez konieczności podawania PIN-u z 50 do 100 zł. To między innymi dzięki temu w pierwszym kwartale 2021 r. padł rekord – jak podaje Narodowy Bank Polski, udział transakcji bezstykowych stanowił aż 91,6 proc. wszystkich płatności dokonywanych kartą w Polsce (oraz 95,3 proc. wszystkich transakcji kartą w samych sklepach stacjonarnych)**.

Z raportu NBP wynika też, że w pierwszym kwartale 2021 r. 88,3 proc. wszystkich kart płatniczych wydanych przez rodzime banki stanowiły właśnie karty zbliżeniowe. I choć to one są najczęściej używane przez Polaków jako narzędzie do transakcji bezstykowych, to jednak dostępne są również inne możliwości, które zyskują coraz więcej zwolenników. Są to:

• płatności telefonem,
• płatności smartwatchem,
• płatności zbliżeniowe BLIK (nowość na polskim rynku).

Czytaj też: Jak zrobić przelew na numer telefonu?

Jak płatności bezgotówkowe wpłynęły na polską gospodarkę?

Płatności bezgotówkowe wpływają nie tylko na sposób funkcjonowania konsumentów, lecz także na obraz gospodarki całego kraju. Po pierwsze uznaje się, że państwa, w których dominują transakcje bez udziału gotówki, są lepiej rozwinięte pod względem ekonomicznym, po drugie zaś wzrost gospodarczy jest uzależniony od poziomu obrotu bezgotówkowego. Dominacja tego typu metod dokonywania transakcji w danym kraju pomaga ponadto ograniczać szarą strefę i zwiększyć wpływy z podatków.

Z tego wynika również nacisk ze strony rządzących, aby Polska stała się krajem bezgotówkowym. Jednym ze środków, który ma pomóc w osiągnięciu tego celu, jest Program Polska Bezgotówkowa. Korzystający z niego przedsiębiorcy przez rok mogą za darmo korzystać z terminali płatniczych – dzięki czemu nie ponoszą oni kosztów związanych z akceptacją kart, a wiele mniejszych firm, które wcześniej operowały wyłącznie gotówką, może przestawić się na transakcje bezgotówkowe.

Przeczytaj także: Dlaczego płatności bezgotówkowe są bezpieczniejsze od gotówkowych?

* Dane za: https://businessinsider.com.pl/technologie/nowe-technologie/karty-platnicze-za-kilka-lat-mozemy-ich-w-ogole-nie-potrzebowac/eh63tw5 (dostęp 15.10.2021 r.).

** Narodowy Bank Polski, Informacja o kartach płatniczych – I kwartał 2021 r., Departament Systemu Płatniczego, Warszawa, czerwiec 2021 r.; dostępne online pod adresem: https://www.nbp.pl/systemplatniczy/karty/q_01_2021.pdf (dostęp 15.10.2021 r.).