Jak bezpiecznie kupować na tzw. pokazach?

Wkrótce wejdą w życie nowe przepisy, które będą lepiej chronić osoby robiące zakupy podczas tzw. pokazów. Już dziś produkt kupiony w ten sposób można zwrócić w ciągu 14 dni bez podania przyczyny. Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów uważa jednak, że na tym rynku nadal działają nieuczciwe firmy i zainicjował zmiany, które mają przeciwdziałać patologiom.

Przeczytaj dalej, a dowiesz się:

• Czym jest sprzedaż na tzw. pokazach?
• Na jakie zagrożenia narażone są osoby, które kupują na pokazach?
• Jak obecne prawo chroni konsumentów?
• Jakie zmiany przewidziano w nowelizacji ustawy o ochronie konsumentów?

Czytaj też: Promocje i chwyty marketingowe – jak nie dać się zmanipulować?

Czym jest sprzedaż na pokazach?

Sprzedaż na pokazach była bardzo popularna w latach 90. ubiegłego wieku. Dziś – w dobie internetu i zakupów online – wydawać by się mogło, że jest to sprzedażowa nisza. Okazuje się jednak, że nadal wiele firm korzysta z tej formy zbywania produktów, a chętnych na zakupy nie brakuje.

Jak to działa? Firma wynajmuje salę, a następnie różnymi kanałami (np. przez telefon) zachęca do wzięcia udziału w pokazie, obiecując upominki za uczestnictwo. Takie wydarzenie z reguły kojarzy się ze sprzedażą garnków i kuchennego asortymentu, ale w rzeczywistości przeważa sprzedaż sprzętu medycznego lub paramedycznego oraz elektroniki. Co istotne, pokaz może być zorganizowany również w formie wycieczki, np. pielgrzymki.

Podczas pokazu prezentuje się konkretny produkt, a uczestników zachęca do jego zakupu. Nie byłoby w tym nic złego, gdyby nie patologie, które często towarzyszą takim wydarzeniom. Konsument na ogół bywa poddany większej presji psychologicznej ze strony sprzedawcy, który może m.in. wykorzystywać element zaskoczenia, stwarzać atmosferę „szczególnej okazji” lub w inny sposób wpływać na decyzję dotyczącą zawarcia umowy.

To wszystko sprawia, że uczestnicy kupują pochopnie, bez dostatecznego namysłu. Ofiarami tych praktyk są zazwyczaj osoby starsze, które mają stałe źródło dochodów w postaci emerytury i stosunkowo łatwo i szybko mogą dostać pożyczkę.

Najczęstsze praktyki nieuczciwych sprzedawców

UOKiK alarmuje, że w ostatnich latach istotnie nasiliły się nieuczciwe praktyki przedsiębiorców funkcjonujących na rynku sprzedaży bezpośredniej, czyli zajmujących się sprzedażą towarów i usług poza lokalem przedsiębiorstwa (podczas pokazów, prezentacji, wykładów, pielgrzymek, wycieczek, pobytów w sanatoriach, jak również tzw. sprzedaży door-to-door).

W wielu przypadkach organizatorzy pokazów ukrywają prawdziwy cel spotkania, czyli nie mówią wprost, że będą namawiać do zakupów. Kłamią, że stan zdrowia uczestników jest znacznie gorszy niż w rzeczywistości, żeby uwierzyli, że dany wyrób medyczny jest im niezbędny. Nagminne jest epatowanie szemranymi certyfikatami produktów, żeby wzbudzić większe zaufanie.

Częstą praktyką jest też wmawianie konsumentom, że oferowane produkty standardowo są bardzo drogie i tylko w ramach pokazu można je kupić z dużą zniżką. A jeśli nie masz pieniędzy, organizatorzy oferują zaciągnięcie kredytu. UOKiK podaje, że znane są przypadki, kiedy uczestników pokazów podowożono do banku, żeby wzięli pożyczkę.

Jak obecne prawo chroni konsumentów na pokazach?

Sprzedaż na pokazach traktowana jest jako sprzedaż poza lokalem przedsiębiorcy, a więc na podobnych zasadach, co kupowanie przez internet.

Przede wszystkim masz więc 14 dni na zwrot towaru, bez podania przyczyny. Sprzedawca musi też wyraźnie wskazać swoje dane rejestrowe oraz kontaktowe po to, żeby klient mógł skutecznie odstąpić od umowy. W praktyce bywało tak, że te informacje były przez organizatorów ukrywane (UOKiK tę praktykę nazywa wręcz plagą), co utrudniało klientom odstąpienie od umowy.

Czytaj też: Paragon – jak może pomóc Ci w reklamacji produktu?

Jakie zmiany przewidziano w nowelizacji ustawy o ochronie konsumentów?

UOKiK, obserwując patologie związane ze sprzedażą na pokazach, zainicjował zmiany w ustawie o prawach konsumenta. Nowe przepisy wejdą w życie prawdopodobnie wiosną 2022 r. Co się zmieni?

Jedną z kluczowych zmian będzie wydłużenie terminu zwrotu towaru bez podania przyczyny i bez ponoszenia kosztów z 14 do 30 dni.

Ustawa o prawach konsumenta w obecnym brzmieniu nie chroni nabywców usług zdrowotnych świadczonych przez „pracowników służby zdrowia pacjentom w celu oceny, utrzymania lub poprawy ich stanu zdrowia, łącznie z przepisywaniem, wydawaniem i udostępnianiem produktów leczniczych oraz wyrobów medycznych, bez względu na to, czy są one oferowane za pośrednictwem placówek opieki zdrowotnej”*. Czyli w przypadku zakupu np. abonamentu medycznego na pokazie, nie przysługuje Ci prawo do odstąpienia od umowy. UOKiK chce to zmienić. Zwłaszcza, że oferty dotyczące pakietów medycznych często pojawiają się na pokazach, a ich wartość to kwoty od kilku do kilkunastu tysięcy złotych. Stanowi to więc znaczny wydatek, szczególnie w przypadku budżetów osób starszych.

Kolejną zmianą będzie zakaz świadczenia usług finansowych podczas pokazu. Dzięki temu nieuczciwi sprzedawcy nie będą mogli naciągnąć np. seniorów na produkty o stosunkowo dużej wartości. Wyeliminuje to też patologie takie, jak podwożenie klientów do banku po pożyczkę.

Niezwykle istotną zmianą będzie też zakaz przyjmowania płatności przed upływem 30 dni (termin na odstąpienie od umowy). Zakupy będą mieć więc charakter transakcji z odroczoną płatnością. Ma to przeciwdziałać sytuacjom, w których sprzedawca unika kontaktu z osobą, która chciała – zgodnie z prawem – zwrócić produkt. W efekcie konsumenci zostawali z niechcianymi zakupami i bez szans na odzyskanie pieniędzy.

* https://sip.lex.pl/akty-prawne/dzu-dziennik-ustaw/prawa-konsumenta-18105223/art-3